Granatowiec właściwy – Punica granatum L. (Punicaceae seu Lythraceae)
dr Henryk Różański
Ośrodek Badawczo-Rozwojowy
LNB Poland
OpisGranatowiec właściwy, zwany czasem granatem jest drzewem lub krzewem dorastającym do 5 wys. Korowina ma barwę żółtawą, za młodu zielonkawoszarą. Ulistnienie równoległe. Liście eliptyczne, skórzaste, lśniące. Kwiaty krótkoszypułkowe, kielichowate, czerwone, w żółte plamki, szczytowo ulokowane, najczęściej po 2-5. Owoce kuliste czerwone lub żółte, pokryte skórzastą okrywą. Nasiona kanciaste, otoczone czerwonym, przeźroczystym miąższem i kwaśno słodkim i lekko ściągającym smaku. Występuje w Afryce i w Azji.
SurowiecW lecznictwie wykorzystywane są: owoc, liść, kora, okrywa owoców i nasiona – Fructus, Folium, Cortex, Pericarpium et Semen Punicae granati (Granati). Kora figurowała niegdyś we wszystkich farmakopeach, obecnie stosowana na większą skalę w krajach śródziemnomorskich i w Indiach.Skład chemicznyKora, pędy i pericarpium zawierają alkaloidy pirydynowe – 0,9% (pelletieryna, pseudopelletieryna, metylopelletieryna, izopelletieryna), garbniki galusowe (28-29%), kwas beutlinowy (0,15-0,45%), kwas ursolowy (0,5%), beta-sitosterol, frydelinę (triterpen), mannitol. Nasiona są bogate w tłuszcze, kwas punikowy i fitosterole. Miąższ owoców zawiera antocyjany (punicyna, delfinidyna, malwinidyna, malwidyna), kwas cytrynowy (9%), kwas jabłkowy, fruktozę, glukozę, witaminę C, flawogalol, izokwercytrynę.
Działanie i zastosowanie Kora granatowca stosowana jest w formie maceratu - maceratio (20-30 g sproszkowanej kory (200 ml wody) – zażytego w dwóch dawkach co pół godziny. Ponadto odwar - decoctum z kory: 60 g sproszkowanej kory wygotować w 750 ml wody do obj. 500 ml, spożyć w 3 dawkach co pół godziny, a następnie przyjąć per os olej rycynowy (30 g). Wyciąg wodny z kory poraża zwoje nerwowe pasożytów oraz mięśnie gładkie czerwi (robaków płaskich). Porażone pasożyty odczepiają się od ściany przewodu pokarmowego i mogą zostać łatwo wydalone po podaniu środka przeczyszczającego. Granatowiec działa również porażająco na glisty, owsiki i włosogłówki.
Wodne i wodno-alkoholowe wyciąg z kory, pericarpium i liści obniżają ciśnienie krwi, wywierają wpływ przeciwzapalny, ściągający, przeciwbiegunkowy, pierwotniakobójczy, bakteriobójczy (hamują rozwój pałeczki czerwonki) i rozkurczowy. Poprawiają samopoczucie. W nadmiernych dawkach działają jednak toksycznie, powodując spadek ciśnienia krwi, uszkodzenie wzroku (siatkówka), zaburzenia rytmu serca, drżenie, a nawet zapaść. Badania przeprowadzone w OBR LNB Poland dowiodły również właściwości grzybobójcze wodno-alkoholowych wyciągów z pericarpium. Wodno-alkoholowy wyciąg z kory i pericarpium wywiera działanie przeciwłojotokowe, antyseptyczne, przeciwzapalne, przeciwłuszczycowe (hamuje proliferację) i przeciwtrądzikowe na skórę.
Miąższ z owoców, sok z owoców oraz wodne wyciągi z pericarpium działają silnie przeciwzapalnie, kardiotonicznie, wzmacniająco i przeciwbiegunkowo.
Wodno-alkoholowe wyciągi z nasion, całych owoców i kory wykazują również właściwości silnie przeciwzapalne na nabłonki, estrogenne i antyandrogenne, dzięki czemu mogą zostać wykorzystane do leczenia stanów zapalnych gruczołu krokowego, niedoboru estrogenów i nadmiaru androgenów, niektórych chorób włosów i trądziku u kobiet.
Do użytku zewnętrznego można sporządzić
Intrakt i nalewkę Intractum et Tinctura Granati z pericarpium (okrywa owoców) lub kory granatowca: 1 część suchego lub świeżego surowca zalać 3 częściami alkoholu (intrakt – gorący alkohol; nalewka – zimny alkohol). Odstawić na 7 dni, przefiltrować. Stosować do przemywania skóry i wcierania we włosy przy stanach zapalnych, wypadaniu, infekcji bakteriami i grzybami; pędzlowania bolesnych nadżerek i aft w jamie ustnej; płukania jamy ustnej i gardła przy zapaleniu i zakażeniach, chorobach dziąseł oraz nieprzyjemnym zapachu z ust. Nalewką i intraktem zmieszaną ze spirytusem salicylowym (1:1) można przemywać twarz i szyję przy łojotoku, wypryskach, łuszczycy, plamach, liszajach, opryszczce, trądziku.
