|
|
Henryk S. Różański
Łuszczyca - Psoriasis etiologia, objawy i przebieg,
leczenie dawne i współczesne leki
przeciwłuszczycowe - Antipsoriatica
Lata 60-80 XX wieku Od lat 60 XX
wieku zaczęto powszechnie i z pewnością zbyt przesadnie stosować hormony
przysadkowe, nadnerczy i hormony płciowe w leczeniu wielu chorób skórnych, w
tym również łuszczycy. W latach następnych wprowadzono także do lecznictwa
cignolinę, psoriazin, leki fotouczulające (metoksalen), pochodne witaminy A i
cytostatyki (metotreksat, hydroxyurea), preparaty złota i immunosupressivum.
Upowszechniono fototerapię łuszczycy po uprzednim uczuleniu skóry na
promienie UVA. W tym celu podawano związki furanowe zawarte w aminku większym
(opis patrz strona: http://rozanski.ch/fitoterapia2002.htm Wykorzystywano promienie o długości
fal 360-400 nm, lek fotouczulający – 5-metoxpsoralen, a w latach późniejszych
8-metoxypsoralen podawano w dawce 0,8 mg/kg masy ciała na 2 godziny przed
naświetleniem. Podczas pierwszego zabiegu stosowano dawkę promieniowania
0,5-1,5 J/cm kwadratowy, potem zwiększano dawkę o 0,5 J/cm2 do max
6 J/cm2. Fototerapię stosowano co 2-3 dni przez 4-5 tygodni
(średnio kilkanaście zabiegów). Obecnie także wykorzystuje się tę metodę.
Zmieniły się nazwy i formy leków fotouczulających, obecnie są to: Geralen
(Gerot) – kaps. 20 mg, Meladinin (Galderma) –
tabl. 10 mg. Meladinine (Promedica) – tabl. 10 mg i płyn
do smarowania zmian skórnych 0,1 oraz 0,75%, Oxsoralen (Gerot) – tabl. 10 mg,
kap. 10 mg i płyn na skórę 1%, Psoraderm-5 (Sunlife, Pharmacal) – tabl. 20
mg. Cytostatyk i
lek immunosupresyjny Methotrexate hamuje podziały komórek i transkrypcję. Normalnie jest
stosowany w leczeniu nowotworów, głownie nabłoniaków i chłoniaków, ponadto w
leczeniu kolagenoz i reumatoidalnego zapalenia stawów. Nie wolno go zażywać
wraz z salicylanami, tetracyklinami i sulfonamidami, w okresie ciąży i
laktacji. Jest lekiem toksycznym, uszkadzającym układ nerwowy, wątrobę, nerki
płuca, włosy i szpik kostny, często wywołuje objawy niepożądane ze strony układu
pokarmowego. W leczeniu łuszczycy uogólnionej, stawowej i o cięzkim przebiegu
stosuje się dawki 12,5 mg co 3 dni lub 1 raz w tygodniu 25 mg (doustnie lub
domięśniowo). Metoteksat znany jest pod nazwami: MTX (Hexal) – tabl. 2,5 mg i 10 mg, amp. 5, 10, 25 i 50 mg; Methotrexat
(Wyeth-Lederle) – tabl. 2,5 mg i 10 mg, amp. 5, 25 i 50 mg, Lantarel
(Lederle) – tabl. 2,5, 7,5 oraz 10 mg, amp. 7,5, 10, 15 i 20 mg; ponadto
O-Trexat, Trexan, Farmitrexat, Maxtrex, Metex. Kolejny
cytostatyk – Hydroxycarbamide, czyli Hydroxyurea był stosowany w leczeniu
ciężkich i opornych odmian łuszczycy w dawce 2000 mg/dobę przez 10 dni z
przerwami 5 dniowymi. Jest toksyczny podobnie jak poprzedni cytostatyk. Nazwy handlowe: Hydrea i Litalir
(Bristol-Myers-Squibb) – kaps. 500 mg, Hydroxycarbamidum (Pliva) – kaps. 500 mg,
Syrea (Medac) – kap. 500 mg. Immunosupresyk
Ciclosporine (polipeptyd) jest synetetyzowany przez grzyb Tolypocladium
inflatum – jest wykorzystywany do dziś w leczeniu opornych i o ciężkim
przebiegu odmian łuszczycy. Normalnie lek jest przeznaczony do profilaktyki
odrzucania przeszczepów, w leczeniu zapalenia naczyniówki i rogówki. Jest
lekiem toksycznym, uszkadzającym nerki i wątrobę. Wywołuje zaburzenia
hormonalne. W leczeniu łuszczycy stosuje się dawki 2,5 mg/kg masy ciała/dobę.
Obecne nazwy handlowe: Neoral (Novartis) – kaps. 25 i 100 mg oraz płyn do
picia (1 ml zawiera 100 mg leku), Sandimmun – kap. 10, 25, 50 i 100 mg.
Psoriasis – objaw świecy stearynowej Cignolin,
czyli dithranol (1,8-dihydroksy-9(10H)-antracenon), związek fenolowy; działa
złuszczająco i cytostatycznie na keratynocyty, ponadto przeciwbakteryjnie i
przeciwgrzybiczo. Podany na błony śluzowe działa drażniąco i wywołuje stan
zapalny. Stosowany do leczenia łuszczycy na skórze w stężeniu 1-3%. Niestety
nie wolno tego leku stosować na pachwiny i w pobliży błon śluzowych, co czyni
ten lek mało wartościowym. Nie wolno go łączyć z lekami hormonalnymi. Nie
stosować w ciąży, laktacji i u dzieci. Produkowany do dziś pod nazwami:
Cignoderm (Sanofi-Synthelabo)- maść 0,5, 1 i 2% z dodatkiem kwasu
salicylowego; Micanol (Goldham, Bioglan) – krem 1 i 3%. Dawniej znany był w
Polsce pod nazwą Cigantral (Chemex). Psoriazin,
czyli siarczan dichlorodietylowy produkowany niegdyś przez radziecki
Medexport odegrał dużą rolę w terapii łuszczycy krajów socjalistycznych. Miał
postać maści, zawierał iperyt siarkowy (C2H4Cl)2S.
Substancja działa silnie cytostatycznie, ulega związaniu z białkami
enzymatycznymi i strukturalnymi. Hamuje więc podziały keratynocytów.
Poczatkowy entuzjazm jaki towarzyszył wprowadzeniu preparatu wkrótce osłabł
bowiem przy łuszczycy zadawnionej i przy zastosowaniu na łuszczycę nawrotową
działał niekorzystnie; psoriazin powodował wówczas w pewnym sensie
zezłośliwienie łuszczycy i przejście jej w odmiany o ciężkim przebiegu.
Stosowany być mógł krótkotrwale, maksymalnie przez dwa tygodnie i z dala od
błon śluzowych lub nadmiernie pocących i ocierających się miejsc. Wywoływał
też przebarwienia na skórze. W czasie swojego renesansu był jednak stosowany
w leczeniu wszystkich odmian łuszczycy. W
trakcie terapii łuszczycy nie zapomniano również o ziołach. Doustnie podawano
nowoczesne preparaty roślinne Betasol – płyn i Betagran – granulat,
zawierające w składzie owocnię fasoli, korzeń wilżyny, korzeń rzewienia,
korzeń łopianu, ziele ruty, liść brzozy, ziele skrzypu i owoc bzu czarnego
(wyciągi). Produkowane są do obecnych czasów. Działają bardzo efektywnie i
wszechstronnie. Usuwają szkodliwe metabolity z organizmu, działają przeciwzapalnie,
wzmacniająco, przeciwwysiękowo, przeciwalergicznie, przeciwmiażdżycowo,
żółciopędnie, regulująco na gospodarkę wodno-elektrolitową i
kwasowo-zasadową, tłuszczową i cukrową. Preparaty zażywa się 2-3 razy dz. po
1 łyżeczce. Aromatyczny
analog kwasu retinowego czyli acytretyna /Acitretin/, pochodna witaminy A,
działa efektywnie na przemiany lipidowe i białkowe, reguluje procesy
keratynizacji. Jest lipofilny i łatwo przenika do skóry. Jest to substancja
teratogenna o długim okresie półtrwania (120 dni!), w związku z czym nie
wolno jej podawać kobietom ciężarnym, karmiącym oraz planującym zajść w
ciążę. W trakcie przyjmowania acytretyny konieczne jest równoczesne zażywanie
środków antykoncepcyjnych, aby niedopuścić do ciąży i uszkodzenia płodu.
Antykoncepcja jest zalecana przez okres około 2 lat od czasu zaprzestania
stosowania leku. Acitretin jest stosowany do obecnych czasów w leczeniu
łuszczycy uogólnionej oraz nie cofającej się pod wpływem innych leków.
Acitretin jest lekiem skutecznym, ale toksycznym, bowiem ulega kumulacji i
dochodzi do hiperwitaminozy A (zaczerwienie skóry, bóle głowy, krwawienia z
nosa, suchość skóry i błon śluzowych, wypadanie włosów, zaburzenia widzenia,
bóle stawów i mięśni. Początkowo, choroba ulega zaostrzeniu, po kilku tygodniach
cofa się stopniowo. Nie należy stosować w leczeniu zwykłej słabo nasilonej
łuszczycy. Dawka
acitretiny: 1 mg/kg masy ciała/dobę przez 1,5-2 miesiące. Potem dawka
podtrzymująca 20-25 mg/dobę przez 1-2 miesiące. Preparaty
handlowe acitretinowe /współczesne/: Soriatane (Roche) – kaps. 10 i 25 mg;
Neotigason (Hoffmann-LaRoche). Preparaty złota – patrz niżej, a także
kliknij tutaj (opis
preparatów złota).
Psoriasis w pachwinie przy wzgórku łonowym |
Dokument i
receptury chronione prawami autorskimi
Serwis
luskiewnik
Poznań
2000-2004