Surowce zielarskie zawarte w Farmakopei Polskiej VI - Pharmacopoea Polonica editio VI, 2002 r.

Zebrał dr Henryk Różański

Na niniejszej stronie ukazałem wykaz surowców zielarskich objętych przez Farmakopeę Polską VI. Surowce te zostały opisane na stronie Medycyna dawna i współczesna

1. Absinthii Herba - ziele bylicy piołun, ziele piołunu; bylica piołun - Artemisia absinthium L., rodzina Compositae = Asteraceae; wskaźnik goryczy nie niższy niż 10 000; Popiół maksymalnie 11%. Działanie i zastosowanie: pobudzające łaknienie. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach, jednorazowa 1,0 w 100 ml, dobowa 3,0 (odwar) Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=337 http://rozanski.li/?p=478 http://rozanski.li/?p=223 http://rozanski.li/?p=57

2. Adonidis vernalis Herba - ziele miłka wiosennego; miłek wiosenny - Adonis vernalis L., rodzina jaskrowate - Ranunculaceae; Popiół - maksymalnie 10%. Działanie i zastosowanie: nasercowe, do preparatów farmaceutycznych. Do przyrządzania preparatów i w recepturze należy używać wyłącznie mianowanego proszku ziela miłka wiosennego Adonis vernalis pulvis titratus. Dawki zwykle stosowane: nie podano Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=403

3. Aloe barbadensis - alona barbadoska; Aloe barbadensis Miller, rodzina liliowate - Liliaceae. Nie mniej niż 28% związków antranoidowych, w przeliczeniu na aloinę C21H22O9 - m.cz. 418,40.  Popiół - nie więcej niż 1,5%. Działanie i zastosowanie: przeczyszczające. Dawki zwykle stosowane: doustnie, jednorazowa 0,1 g Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1177

4. Aloe capensis - alona przylądkowa; różne gatunki Aloe, głównie Aloe ferox Miller, z rodziny liliowatych - Liliaceae. Nie mniej niż 18% związków antranoidowych, w przeliczeniu na aloinę C21H22O9 - m.cz. 418,40. Działanie i zastosowanie: przeczyszczające. Dawki zwykle stosowane: doustna, jednorazowa 0,15 g Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1177

5.  Althaeae Folium - liść prawoślazu; prawoślaz lekarski - Althaea officinalis L., rodzina ślazowate - Malvaceae. Wskażnik pęcznienia nie mniejszy niż 11. Popiół - nie więcej niż 17%. Działanie i zastosowanie: przeciwkaszlowe, osłaniające. Dawki zwykle stosowane: doustnie w maceratach lub naparach, jednorazowa 2-6 g, dobowa 2-6 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=600

6.  Althaeae Radix - korzeń prawoślazu; prawoślaz lekarski - Althaea officinalis L., rodzina ślazowate - Malvaceae. Wskaźnik pęcznienia nie mniejszy niż 10. Popiół - nie więcej niż 9%. Działanie i zastosowanie: przeciwkaszlowe, osłaniające. Dawki zwykle stosowane: doustnie w maceratach, jednorazowa 2,0-6,0, dobowa 2-6 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=600

7. Anisi Aetheroleum - olejek anyżowy; biedrzeniec anyż (owoc) - Pimpinella anisum L., rodzina baldaszkowate - Umbelliferae = Apiaceae. Nie mniej niż 80% anetolu C10H12O - m.cz. 148,21. Gęstość przy 20 stopniach C: 0,976-0,990. Współczynnik załamiania światła 1,552-1,560. Temperatura krzepnięcia 15-19 stopni C. Działanie i zastosowanie: wykrztuśne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w roztworze, jednorazowa 0,05-0,1, dobowa 0,3 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=485 http://rozanski.li/?p=387

8. Anisi Fructus - owoc anyżu; biedrzeniec anyż - Pimpinella anisum L., rodzina baldaszkowate - Umbelliferae = Apiaceae. Nie mniej niż 2% olejku eterycznego. Popiół - nie więcej niż 9%. Działanie i zastosowanie: wykrztuśne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w naparach, jednorazowa 1,0, dobowa 3 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=387 http://rozanski.li/?p=485

9. Archangelicae Radix - korzeń arcydzięgla; arcydzięgiel litwor - Archangelica officinalis Hoffmann = Angelica archangelica L., rodzina baldaszkowate - Umbelliferae = Apiaceae. Nie mniej niż 0,3% (v/m) olejku eterycznego. Popiół nie więcej niż 8%. Działanie i zastosowanie: pobudzające łaknienie. Dawki zwykle stosowane: doustnie w preparatach, jednorazowa 1,5, dobowa 4,5 g Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=355

10. Arnicae Anthodium - koszyczek (kwiat) arniki; arnika górska - Arnica montana L. lub arnika łąkowa - Arnica chamissonis Less., rodzina złożone - Compositae = Asteraceae. Nie mniej niż 0,4% flawonoidów, w przeliczeniu na kwercetynę C15H10O7 - m.cz. 302,24. Popiół - nie więcej niż 8%. Działanie i zastosowanie: przeciwzapalne, gojące. Dawki zwykle stosowane: zewnętrznie w naparach 2%. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=914

11. Aurantii amari Pericarpium - owocnia pomarańczy gorzkiej; Citrus aurantium L. subspecies amara L. (Citrus vulgaris Risso), rodzina rutowate - Rutaceae. Nie mniej niż 1,5% (v/m) olejku; wskaźnik goryczy nie niższy niż 1000. Popiół nie więcej niż 6%. Działanie i zastosowanie: pobudzające łaknienie, poprawiające smak. Dawki zwykle stosowane: doustnie w naparach, dobowa 4-6 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1180

12. Belladonnae Folium - liść pokrzyku; pokrzyk wilcza jagoda - Atropa belladonna L., rodzina psiankowate - Solanaceae. Nie mniej niż 0,3% alkaloidów tropinowych, w przeliczeniu na hioscyjaminę C17H23NO3 - m.cz. 289,36. Popiół - nie więcej niż 14%. Działanie i zastosowanie: hamujące układ przywspółczulny, rozkurczające. Dawki zwykle stosowane: doustnie w preparatach, jednorazowa 0,05-0,1 g, dobowa 0,2 g. Dawki maksymalne, doustne w preparatach, jednorazowa 0,2 g, dobowa 0,6 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1181

13. Betulae Folium - liść brzozy; brzoza brodawkowata - Betula pendula Rothmaler (=Betula verrucosa Ehrhart) lub brzoza omszona - Betula pubescens Ehrhart, rodzina brzozowate - Betulaceae. Nie mniej niż 1,5% flawonoidów, w przeliczeniu na hiperozyd C21H20O12 - m.cz. 464,39. Popiół - nie więcej niż 5%. Działanie i zastosowanie: moczopędne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach, jednorazowa 2-3 g, dobowa 6-9 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=220

14. Calendulae Anthodium - koszyczek nagietka; nagietek lekarski - Calendula officinalis L., rodzina złożone - Compositae = Asteraceae. Nie mniej niż 0,4% flawonoidów, w przeliczeniu na hiperozyd C21H20O12 - m.cz. 464,39. Popiół - nie więcej niż 10%. Działanie i zastosowanie: ułatwiajace gojenie, przeciwzapalne. Dawki zwykle stosowane: zewnętrznie w naparach 1-2%. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=361 http://rozanski.li/?p=363

15. Carvi Fructus - owoc kminku; kminek zwyczajny - Carum carvi L., rodzina baldaszkowate - Umbelliferae = Apiaceae. Nie mniej niż 3,7% (v/m) olejku. Popiół - nie więcej niż 7%. Działanie i zastosowanie: wiatropędne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w naparach, jednorazowa 1-2 g, dobowa 6 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=661

16. Chamomillae Anthodium - koszyczek rumianku; rumianek pospolity - Chamomilla recutita (L.) Rauschert = Matricaria chamomillae L., rodzina złożone - Compositae = Asteraceae. Nie mniej niż 0,4% (v/m) olejku. Popiół nie więcej niż 12%. Działanie i zastosowanie: przeciwskurczowe, łagodnie przeciwzapalne, zewnętrznie - ułatwiające gojenie. Dawki zwykle stosowane: doustnie w naparach, jednorazowa 3,0, dobowa 9,0. Zewnętrznie - napary 3-10%. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1052 http://rozanski.li/?p=1049 http://rozanski.li/?p=1047 http://rozanski.li/?p=359 http://rozanski.li/?p=46

17. Chelidonii Herba - ziele glistnika; glistnik jaskółcze ziele - Chelidonium majus L., rodzina makowate - Papaveraceae. Nie mniej niż 0,6% alkaloidów w przeliczeniu na chelidoninę C20H19NO5 - m.cz. 353,4. Popiół - nie więcej niż 10%. Działanie i zastosowanie: przeciwskurczowe, żółciopędne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach, jednorazowa 1-2 g, dobowa 5 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1183

18. Cichorii Radix - korzeń cykorii podróżnika; cykoria podróżnik - Cichorium intybus L., rodzina złożone - Compositae = Asteraceae. Wskaźnik goryczy nie niższy niż 800. Popiół nie więcej niż 8%. Działanie i zastosowanie: pobudzające łaknienie, żółciopędne, hipoglikemiczne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w preparatach, jednorazowa 1,0, dobowa 3,0. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=258 http://rozanski.li/?p=436

19. Citri Aetheroleum - olejek cytrynowy; Citrus limon (L.) Burman, rodzina rutowate - Rutaceae. Nie mniej niż 3% cytralu C10H16O - m.cz. 152,24. Gęstość 0,850-0,860 g/ml. Współczynnik załamiania światła 1,474 - 1,478. Działanie i zastosowanie: do preparatów farmaceutycznych, poprawiające smak. Dawki zwykle stosowane: nie podano Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1185

20. Convallariae Herba - ziele konwalii; konwalia majowa - Convallaria maialis L., rodzina liliowate - Liliaceae. Popiół - nie więcej niż 9%. Działanie i zastosowanie: nasercowe, do preparatów farmaceutycznych. Dawki zwykle stosowane: nie podano. Do przyrządzania preparatów i w recepturze należy używać wyłącznie mianowanego proszku ziela konwalii - Convallariae pulvis titratus. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1184

21. Coriandri Fructus - owoc kolendry; kolendra ziewna - Coriandrum staivum L., rodzina baldaszkowate - Umbelliferae = Apiaceae. Nie mniej niż 2% (v/m) olejku. Popiół nie więcej niż 7%. Działanie i zastosowanie: wiatropędne, spazmolityczne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w naparach, jednorazowa 1,0, dobowa 3,0. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=139 http://rozanski.li/?p=667

22. Crataegi Fructus - owoc głogu; głóg jednoszyjkowy - Crataegus monogyna Jacquin oraz głóg dwuszyjkowy - Crataegus oxyacantha L., rodzina różowate - Rosaceae. Nie mniej niż 0,8% procyjanidyn, w przeliczeniu na chlorek cyjanidyny C15H11ClO6 - m.cz. 322,7. Popiół - nie więcej niż 4%. Działanie i zastosowanie: tonizujące pracę serca. Doustnie w preparatach. Dawki zwykle stosowane: nie podano. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=297

23. Crataegi Inflorescentia - kwiatostan głogu; głóg jednoszyjkowy - Crataegus monogyna Jacquin oraz głóg dwuszyjkowy - Crataegus oxyacantha L., rodzina różowate - Rosaceae. Nie mniej niż 0,7% flawonoidów, w przeliczeniu na hiperozyd C21H20O12 - m.cz. 464,39. Popiół - nie więcej niż 9%. Działanie i zastosowanie:  tonizujące pracę serca. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach, jednorazowa 1-2 g, dobowa 4-6 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=297

24. Equiseti Herba - ziele skrzypu; skrzyp polny - Equisetum arvense L., rodzina skrzypowate - Equisetaceae. Nie mniej niż 0,25% flawonoidów, w przeliczeniu na kwercetynę C15H10O7 - m.cz. 302,24. Popiół - nie więcej niż 17%. Działanie i zastosowanie: moczopędne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach, jednorazowa 5-10 g, dobowa 5-10 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=339 http://rozanski.li/?p=433 http://rozanski.li/?p=176

25. Eucalypti Aetheroleum - olejek eukaliptusowy; Eucalyptus globulus Labillardiere, rodzina mirtowate - Myrtaceae. Nie mniej niż 70% 1,8-cyneolu (eukaliptolu) C10H18O - m.cz. 154,25. Gęstość 0,905-0,930 g/ml; współczynnik załamiania światła 1,457-1,470. Działanie i zastosowanie: pobudzające wydzielanie śluzu; do inhalacji; zewnętrznie rozgrzewające. Dawki zwykle stosowane: doustnie w preparatach, jednorazowa 0,05-0,1, dobowa 0,15-0,3 g. Do inhalacji 3-6 kropli. Zewnętrznie 5-10%. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1087

26. Foeniculi Aetheroleum - olejek kopru włoskiego; koper włoski - Foeniculum vulgare Miller, rodzina baldaszkowate - Umbelliferae = Apiaceae. Nie mniej niż 50% anetolu C10H12O - m.cz. 148,21. Gęstość 0,951-0,975 g/ml. Współczynnik załamania światła 1,527-1,538. Działanie i zastosowanie: wykrztuśne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w preparatach, jednorazowa 0,02-0,03, dobowa 0,06-0,12 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1206

27. Foeniculi Fructus - owoc kopru włoskiego; koper włoski - Foeniculum vulgare Miller varietas alfa vulgare (Miller) Thellung, rodzina baldaszkowate - Umbelliferae = Apiaceae. Nie mniej niż 3,5% (v/m) olejku eterycznego. Popiół - nie więcej niż 9%. Działanie i zastosowanie: wiatropędne, wykrztuśne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w naparach, jednorazowa 1,5-2,0, dobowa 5,0-7,0. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1206

28. Frangulae Cortex - kora kruszyny; kruszyna pospolita - Rhamnus frangula L. = Frangula alnus Miller, rodzina szakłakowate - Rhamnaceae. Nie mniej niż 6% związków antranoidowych, w przeliczeniu na glukofrangulinę A, C27H30O14 - m.cz. 578,53. Popiół - nie więcej niż 7%. Działanie i zastosowanie: przeczyszczające. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach, jednorazowa 0,5-1,0. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1199

29. Gentianae Radix - korzeń goryczki, goryczka żółta - Gentiana lutea L., rodzina goryczkowate - Gentianaceae. Wskaźnik goryczy nie niższy niż 10 000. Popiół - nie więcej niż 6%. Działanie i zastosowanie: pobudzające łaknienie. Dawki zwykle stosowane: doustnie w preparatach, jednorazowa 1,0, dobowa 2-4 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=542

30. Graminis Rhizoma = Rhizoma Agropyri - kłącze perzu; perz właściwy - Agropyron repens (L.) P. de Beauvois = Triticum repens Linne; rodzina: trawy - Gramineae = Poaceae. Zawartość ekstraktu nie mniejsza niż 25%. Popiół - nie wiecej niż 5%. Działanie i zastosowanie: moczopędne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w preparatach, jednorazowa 2-3 g, dobowa 6-9 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=154

31. Helichrysi Inflorescentia = Flos Stoechados citrini - kwiatostan kocanek, kiat nieśmiertelnika; kocanka piaskowa - Helichrysum arenarium (L.) Moench, rodzina złożone - Compositae = Asteraceae. Nie mniej niż 0,5% flawonoidów, w przeliczeniu na kwercetynę C15H10O7 - m.cz. 302,24. Popiół - nie więcej niż 6%. Działanie i zastosowanie: żółciopędne, pobudzajace wydzielanie soków trawiennych. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach, jednorazowa 1,0, dobowa 3,0. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=295

32. Hyperici Herba - ziele dziurawca; dziurawiec zwyczajny - Hypericum perforatum L., rodzina Guttiferae = Hypericaceae = Clusiaceae. Nie mniej niż 1,8% flawonoidów, w przeliczeniu na hiperozyd C21H20O12 - m.cz. 464,39. Popiół - nie więcej niż 7%. Działanie i zastosowanie: w schorzeniach przewodu pokarmowego, psychotonizujące; zewnętrznie - przyspiesza gojenie. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach, jednorazowa 2-4 g, dobowa 2-4 g; doustnie w nalewkach i preparatach, jednorazowa 2-4 g, dobowa 2-4 g. Zewnętrznie - odwar do okładów i przemywań 5-10%. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=295 http://rozanski.li/?p=372 http://rozanski.li/?p=225 http://rozanski.li/?p=249

33. Ipecacuanhae Radix - korzeń ipekakuany, korzeń wymiotnicy; Cephaelis ipecacuanha (Brot.) A. Rich. = Psychotria ipecacuanha Stokes = Uragoga ipecacuanha Baillon, albo Cephaelis acuminata Karsten; rodzina marzannowate - Rubiaceae. Nie mniej niż 2% alkaloidów, w przeliczeniu na emetynę C29H40N2O2 - m.cz. 480,65. Popiół - nie więcej niż 5%. Działanie i zastosowanie: wykrztuśne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w preparatach, jednorazowa 0,01-0,06 g, dobowa 0,15 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=389

34. Juniperi Fructus = Juniperi Bacca - owoc jałowca, szyszkojagoda jałowca; jałowiec pospolity - Juniperus communis L., rodzina  cyprysowate - Cupressaceae. Nie mniej niż 1% (v/m) olejku. Popiół - nie więcej niż 5%. Działanie i zastosowanie: moczopędne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w naparach, jednorazowa 1-2 g, dobowa 2-5 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=482 http://rozanski.li/?p=241 http://rozanski.li/?p=152

35. Lavandulae Flos - kwiat lawendy; lawenda wąskolistna - Lavandula angustifolia Miller = Lavandula officinalis Chaix, rodzina wargowe - Labiatae = Lamiaceae. Nie mniej niż 1,4% (v/m) olejku. Popiół - nie więcej niż 8%. Działanie i zastosowanie: uspokajające. Do preparatów farmaceutycznych. Dawki zwykle stosowane: doustnie w naparach, jednorazowa 1,0, dobowa 3,0. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=314 http://rozanski.li/?p=383

36. Levistici Radix - korzeń lubczyka; lubczyk ogrodowy - Levisticum officinale Koch, rodzina baldaszkowate - Umbelliferae = Apiaceae. Nie mniej niż 0,5% (v/m) olejku. Popiół - nie więcej niż 8%. Działanie i zastosowanie: moczopędne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w naparach, jednorazowa 0,5-2 g, dobowa 4-8 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=259

37. Lini Semen -  nasienie lnu; len zwyczajny - Linum usitatissimum L., rodzina lnowate - Linaceae. Wskaźnik pęcznienia nie mniejszy niż 3,5. Popiół - nie więcej niż 5%. Działanie i zastosowanie: osłaniające, łagodnie przeczyszczające. Dawki zwykle stosowane: doustnie w maceratach, jednorazowa 8-10 g, dobowa 24-30 g. Zewnętrznie - macerat, kataplazmy 30-50 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1005

38. Lupuli Strobilus - szyszka chmielu; chmiel zwyczajny - Humulus lupulus L., rodzina konopiowate - Cannabaceae. Nie mniej niż 0,35% (v/m) olejku i nie mniej niż 25% ekstraktu. Popiół - nie więcej niż 12%. Działanie i zastosowanie: uspokajające. Dawki zwykle stosowane: doustnie w naparach, jednorazowa 0,5 g, dobowa 2 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=65 http://rozanski.li/?p=217 http://rozanski.li/?p=1224

39. Majoranae Herba - ziele majeranku; majeranek ogrodowy - Majorana hortensis Moench = Origanum majorana L., rodzina wargowe - Labiatae = Lamiaceae. Nie mniej niż 0,5% (v/m) olejku eterycznego. Popiół - nie więcej niż 14%. Działanie i zastosowanie: zewnętrznie w preparatach. Dawki zwykle stosowane: nie podano Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=703

40. Malvae Folium - liść ślazu; ślaz dziki - Malva sylvestris L. lub ślaz zaniedbany - Malva neglecta Wallr.; rodzina ślazowate - Malvaceae. Wskaźnik pęcznienia nie mniejszy niż 7. Popiół - nie więcej niż 17%. Działanie i zastosowanie: osłaniające. Dawki zwykle stosowane: doustnie w naparach, jednorazowa 5,0, dobowa 5,0. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1216

41. Meliloti Herba - ziele nostrzyka; nostrzyk żółty - Melilotus officinalis (Linne) Desrousseaux lub nostrzyk wyniosły - Melilotus altissimus Thuillier, rodzina motylkowate - Leguminosae = Fabaceae. Nie mniej niż 0,1% olejku. Popiół - nie więcej niż 10%. Działanie i zastosowanie: rozmiękczajace, ułatwiające gojenie; wewnętrznie - rozkurczające. Dawki zwykle stosowane: wewnętrznie w preparatach, jednorazowa 1 g, dobowa 3 g. Zewnętrznie w preparatach o zawartości 10% surowca. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=889 http://rozanski.li/?p=431

42. Melissae Folium - liść melisy; melisa lekarska - Melissa officinalis L., rodzina wargowe - Labiatae = Lamiaceae. Nie mniej niż 0,05% (v/m) olejku. Popiół - nie więcej niż 12%. Działanie i zastosowanie: uspokajające. Dawki zwykle stosowane: doustnie w naparach, jednorazowa 1,5-4,5 g, dobowa 6-18 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=274 http://rozanski.li/?p=5

43. Menthae piperitae Aetheroleum - olejek z mięty pieprzowej, olejek miętowy; mięta pieprzowa - Mentha piperita (L.) Hudson, rodzina wargowe - Labiatae = Lamiaceae. Nie mniej niż 30% i nie więcej niż 55% wolnego mentolu C10H20O - m.cz. 156,27. Gęstość przy 20 stopniach C 0,890-0,915 g/ml. Współczynnik załąmiania światła 1,458-1,472. Liczba kwasowa nie większa niż 1,4. Liczba estrowa nie mniejsza niż 12. Liczba estrowa po acetylowaniu nie mniejsza niż 160. Działanie i zastosowanie: rozkurczające w zaburzeniach trawiennych; zewnętrznie - przeciwświądowe. Do preparatów farmaceutycznych. Dawki zwykle stosowane: doustnie w preparatach jednorazowa 20-40 mg, dobowa 60-120 mg. Zewnętrznie w preparatach 1-5%. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1078

44. Menthae piperitae Folium - liść mięty pieprzowej; mięta pieprzowa - Mentha piperita (L.) Hudson, rodzina wargowe - Labiatae = Lamiaceae. Nie mniej niż 1,2% (v/m) olejku eterycznego. Popiół - nie więcej niż 13%. Działanie i zastosowanie: rozkurczające, w zaburzeniach trawiennych. Dawki zwykle stosowane: doustnie w naparach jednorazowa 1-3 g, dobowa 3-6 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1078

45.  Menyanthidis Folium = Folium Trifolii fibrini - liść bobrka; bobrek trójlistkowy - Menyanthes trifoliata L., rodzina bobrkowate - Menyanthaceae. Wskaźnik goryczy - nie mniejszy niż 10 000. Popiół - nie więcej niż 9%. Działanie i zastosowanie: pobudzające łaknienie. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwaracj jednorazowa 1-2 g w 100 ml, dobowa 3,0-6,0. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=581

46. Millefolii Herba - ziele krwawnika; krwawnik pospolity - Achillea millefolium L., rodzina złożone - Compositae = Asteraceae. Nie mniej niż 0,2% (v/m) olejku eterycznego. Popiół - nie więcej niż 17%. Działanie i zastosowanie: rozkurczające, żółciopędne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w naparach jednorazowa 5-8 g, dobowa 5-8 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=343

47. Oenotherae Oleum virginum - olej wiesiołkowy bezpośredniego tłoczenia; wiesiołek dziwny - Oenothera paradoxa Hudziok, wiesiołek dwuletni - Oeonthera biennis L. i innych gatunków rodzaju Oenothera L., rodzina wiesiołkowate - Oenotheraceae. Nie mniej niż 9% (85 mg/g oleju) kwasu gamma-linolenowego C18H30O2 - m.cz. 278,44 oraz 73,5% (690 mg/g oleju) kwasu linolowego C18H32O2 - m.cz. 280,45. Jasnożólta lub oliwkowa ciecz o słabo wyczuwalnym, swoistym zapachu. Przechowywany w temperaturze 4 stopni C powinien być przezroczysty, bez osadu. Gęstość przy 20 stopniach C 0,919 g/ml-0,939 g/ml. Współczynnik załamiania światła 1,475-1,479. Liczba jodowa - nie mniejsza niż 158. Liczba kwasowa nie większa niż 4. Liczba nadtlenkowa nie większa niż 5. Liczba zmydlenia 185-205. Substancji nie zmydlających się - nie wiecej niż 1%. Działanie i zastosowanie: uzupełnianie niedoborów niezbednych nienasyconych kwasów tłuszczowych. Dawki zwykle stosowane: doustnie jednorazowa 0,5-1,5 g, dobowa 0,5-1,5 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1218

48. Phaseoli Pericarpium - owocnia fasoli; fasola zwyczajna - Phaseolus vulgaris L., rodzina motylkowate (strączkowate) - Leguminosae = Fabaceae. Nie mniej niż 0,01% fenolokwasów, w przeliczeniu na kwas kawowy C9H7O4 - m.cz. 180,16. Popiół - nie więcej niż 8%. Działanie i zastosowanie: moczopędne, słabo hipoglikemiczne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach jednorazowa 5-15 g, dobowa 5-15 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1210

49. Plantaginis lanceolatae Folium - liść babki lancetowatej; babka lancetowata - Plantago lanceolata L., rodzina babkowate - Plantaginaceae. Nie mniej niż 1,5% irydoidów,  wprzeliczeniu na aukubinę C15H22O9 - m.cz. 346,33. Popiół - nie więcej niż 14%. Działanie i zastosowanie: przeciwzapalne, miejscowo ściagające. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach jednorazowa 3-6 g, dobowa 3-6 g. Zewnętrznie w odwarach 3-6 g (jednorazowa/dobowa). Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=863 http://rozanski.li/?p=853

50. Plantaginis ovatae Semen - nasienie babki jajowatej; babka jajowata - Plantago ovata Forskal = Plantago ispaghula Roxburg, rodzina babkowate - Plantaginaceae. Wskaźnik pęcznienia nie mniejszy niż 9. Popiół - nie więcej niż 4%. Działanie i zastosowanie: osłaniajace, łagodnie przeczyszczajace. Dawki zwykle stosowane:  10-30 g (w 100 ml wody, dodatkowo popić co najmniej 200 ml wody). Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1159

51. Plantaginis ovatae Seminis Tegumentum - łupina nasienna babki jajowatej; babka jajowata - Plantago ovata Forskal = Plantago ispaghula Roxburg, rodzina babkowate - Plantaginaceae. Wskaźnik pęcznienia nie mniejszy niż 40. Popiół - nie więcej niż 4%. Działanie i zastosowanie: osłaniające, łagodnie przeczyszczające. Dawki zwykle stosowane: doustnie 3,0-10,0 (w 100 ml wody, dodatkowo popić co najmniej 200 ml wody). Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1159

52. Polygoni avicularis Herba - ziele rdestu ptasiego; rdest ptasi - Polygonum aviculare L., rodzina rdestowate - Polygonaceae. Nie mniej niż 0,15% flawonoidów, w przeliczeniu na kwercetynę C15H10O7 - m.cz. 302,24. Popiół - nie więcej niż 12%. Działanie i zastosowanie: przeciwzapalne, miejscowo ściągające. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach jednorazowa 3-8 g, dobowa 3-8 g. Zewnętrznie w odwarach (jednorazowa/dobowa) 3-8 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=734 http://rozanski.li/?p=441

53. Populi Folium - liść topoli; topola czarna - Populus nigra L., rodzina wierzbowate - Salicaceae. Nie mniej niż 1% flawonoidów, w przeliczeniu na kwercetynę C15H10O7 - m.cz. 302,24. Popiół - nie więcej niż 5% Działanie i zastosowanie: moczopędne, przeciwgorączkowe. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach jednorazowa 3 g, dobowa 9 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1207 http://rozanski.li/?p=384 http://rozanski.li/?p=189

54. Psyllii Semen - nasienie płesznika; babka płesznik - Plantago psyllium L. lub babka piaskowa - Plantago indica L. = Plantago arenaria Walds.et Kit., rodzina babkowate - Plantaginaceae. Wskaźnik pęcznienia - nie mniejsy niż 10. Popiół - nie więcej niż 4%. Działanie i zastosowanie: osłaniajace, łagodnie przeczyszczające. Dawki zwykle stosowane: doustnie (surowiec cały lub rozdrobniony), dobowo 10,0-30,0. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1159

55. Quercus Cortex - kora dębowa; dąb szypułkowy - Quercus robur Linne = Quercus pedunculata Ehrhart lub dąb bezszypułkowy - Quercus sessilis Ehrhart = Quercus sessiliflora Salisbury, rodzina bukowate - Fagaceae. Nie mniej niż 4% garbników,  wprzeliczeniu na pirogalol C6H6O3 - m.cz. 126,11. Popiół nie więcej niż 8%. Działanie i zastosowanie: ściągające. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach jednorazowa 3,0, dobowa 3,0. Zewnętrznie 5,0-10,0. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1193

56. Rhei Radix - korzeń rzewienia; rzewień - Rheum L., sectio palmata, rodzina rdestowate - Polygonaceae. Nie mniej niż 2,2% związków antranoidowych, w przeliczeniu na reinę C15H8O6 - m.cz. 284,23. Popiół - nie więcej niż 12%. Działanie i zastosowanie: przeczyszczające. Dawki zwykle stosowane: doustnie w preparatach jednorazowa 1-2 g, dobowa 1-2 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=186 http://rozanski.li/?p=128

57. Rubi fruticosi Folium - liść jeżyny fałdowanej; jeżyna fałdowana - Rubus fruticosus L. = Rubus plicatus W.t.N., rodzina różowate - Rosaceae. Nie mniej niż 8% garbników, w przeliczeniu na pirogalol C6H6O3 - m.cz. 126,11. Popiół - nie więcej niż 17%. Działanie i zastosowanie: ściągające, przeciwbiegunkowe; do płukania. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach jednorazowa 4,5 g, dobowa 4,5 g. Zewnętrznie w odwarach jednorazowa 4,5 g, dobowa 4,5 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1134

58. Salicis Cortex - kora wierzby; wierzba biała - Salix alba L. lub wierzba purpurowa Salix purpurea L. i innych gatunków rodzaju Salix L., rodzina wierzbowate - Salicaceae. Nie mniej niż 1% glikozydów fenolowych, w przeliczeniu na salicynę C13H18O7 - m.cz. 286,3. Popiół - nie więcej niż 10%. Działanie i zastosowanie: przeciwgorączkowe, przeciwzapalne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach dobowa 6-12 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=438

59. Salviae Folium - liść szałwii; szałwia lekarska - Salvia officinalis L., rodzina wargowe - Labiatae = Lamiaceae. Nie mniej niż 1% (v/m) olejku eterycznego. Popiół- nie wiećej niż 13%. Działanie i zastosowanie: ściągające, odkażające; do płukania jamy ustnej i gardła. Dawki zwykle stosowane: zewnętrznie w naparach 2,5-3%. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=622 http://rozanski.li/?p=224

60. Sambuci Flos - kwiat bzu czarnego; bez czarny - Sambucus nigra L., rodzina przewiertniowate - Caprifoliaceae. Nie mniej niż 0,8% flawonoidów,  wprzeliczeniu na kwercetynę C15H10O7 - m.cz. 302,24. Popiół - nie więcej niż 9%. Działanie i zastosowanie: napotne, moczopędne. Dawki zwykle stosowane:  doustnie w odwarach jednorazowa 3,0, dobowa 10,0. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=221 http://rozanski.li/?p=222 http://rozanski.li/?p=969 http://rozanski.li/?p=771

61. Sennae Folium - listek senesu; strączyniec wąskolistny = senes wąskolistny - Cassia angustifolia Wahl varietas beta-Royleana Bischoff i strączyniec /senes/ ostrolistny - Cassia senna L. = Cassia acutifolia Delile, rodzina motylkowate - Leguminosae = Fabaceae. Nie mniej niż 2,5% związków antranoidowych, w przeliczeniu na sennozyd B - C42H38O20 - m.cz. 862,77. Popiół - nie więcej niż 12%. Działanie i zastosowanie: przeczyszczające. Dawki zwykle stosowane: doustnie w naparach lub odwarach jednorazowa 1,0-1,5, dobowa 1,0-1,5. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=344 http://rozanski.li/?p=351 http://rozanski.li/?p=128

62. Taraxaci Herba - ziele mniszka; mniszek pospolity - Taraxacum officinale Web., rodzina złożone - Compositae = Asteraceae. Nie mniej niż 0,5% fenolokwasów, w przeliczeniu na kwas kawowy C9H7O4 - m.cz. 180,16. Popiół - nie więcej niż 17%, Działanie i zastosowanie: moczopędne, żółciopędne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach jednorazowa 4,0, dobowa 12,0. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=771 http://rozanski.li/?p=385 http://rozanski.li/?p=342

63. Taraxaci Radix - korzeń mniszka; mniszek pospolity - Taraxacum officinale Web., rodzina złożone - Compositae = Asteraceae. Nie mniej niż 0,3% fenolokwasów, w przeliczeniu na kwas kawowy C9H7O4 - m.cz. 180,16. Popiół - nie więcej niż 7%, Działanie i zastosowanie: żółciopędne, moczopędne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach jednorazowa 3,0, dobowa 10,0. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=771 http://rozanski.li/?p=385 http://rozanski.li/?p=342 http://rozanski.li/?p=118

64. Thymi Aetheroleum - olejek tymiankowy; olejek z tymianku zwyczajnego - Thymus vulgaris L., z rodziny wargowych - Labiatae = Lamiaceae. Nie mniej niż 20% i nie więcej niż 45% fenoli,  wprzeliczeniu na sumę tymolu i karwakrolu C10H14O - m.cz. 150,22. Żółtobrunatna ciecz o zapachu tymianku. Gęstość 0,895-0,935 g/ml. Współczynnik załamania światła 1,490-1,510. Działanie i zastosowanie: odkażające, wykrztuśne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w roztworze jednorazowa 0,05-0,1, dobowa 0,15-0,3. Do inhalacji 0,005-0,01 (2-5 kropli). Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=814 http://rozanski.li/?p=458

65. Thymi Herba - ziele tymianku; tymianek pospolity - Thymus vulgaris L., rodzina wargowe - Labiatae - Lamiaceae. Nie mniej niż 1% (v/m) olejku eterycznego. Popiół - nie więcej niż 14%. Działanie i zastosowanie: wykrztuśne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w naparach jednorazowa 1,0-2,0, dobowa 4,0-8,0. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=814 http://rozanski.li/?p=458

66. Tiliae Inflorescentia - kwiatostan (kwiat) lipy; lipa drobnolistna - Tilia cordata Miller = Tilia parvifolia Ehrh. lub lipa wielkolistna - Tilia platyphyllos Scopoli = Tilia grandifolia Ehrh., rodzina lipowate - Tiliaceae. Nie mniej niż 0,7% flawonoidów, w przeliczeniu na kwercetynę C15H10O7 - m.cz. 302,24. Popiół - nie więcej niż 9%. Działanie i zastosowanie: przeciwgorączkowe, napotne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w naparach jednorazowa 2-6 g, dobowa 2-6 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=397

67. Tormentillae Rhizoma - kłącze pięciornika, kłącze kurzego ziela; pięciornik kurze ziele - Potentilla erecta (L.) Hampe = Potentilla tormentilla Necker, rodzina różowate - Rosaceae. Nie mniej niż 9% garbników, w przeliczeniu na pirogalol C6H6O3 - m.cz. 126,11. Popiół - nie więcej niż 6%. Działanie i zastosowanie: ściągające. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach jednorazowa 2,0, dobowa 6,0. Zewnętrznie - w odwarach 2,0-6,0. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=1209

68. Urticae Folium - liść pokrzywy; pokrzywa zwyczajna - Urtica dioica L., pokrzywowate - Urticaceae. Nie mniej niż 0,5% magnezu Mg - masa atomowa 24,30. Popiół - nie więcej niż 19%. Działanie i zastosowanie: moczopędne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach jednorazowa 2-3 g, dobowa 8-12 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=126

69. Uvae Ursi Folium - liść mącznicy; mącznica lekarska - Arctostaphylos uva ursi (L.) Sprengel, rodzina wrzosowate - Ericaceae. Nie mniej niż 8% pochodnych hydrochinonu, w przeliczeniu na arbutynę C12H16O7 - m.cz. 272,26.  Popiół - nie więcej niż 4%. Działanie i zastosowanie: odkażające drogi moczowe. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach jednorazowa 1-2 g, dobowa 1-2 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=405 http://rozanski.li/?p=239 http://rozanski.li/?p=49

70. Valerianae Radix - korzeń kozłka, korzeń waleriany; kozłek lekarski - Valeriana officinalis L., rodzina kozłkowate - Valerianaceae. Nie mniej niż 0,5% (v/m) olejku. Popiół - nie więcej niż 9%. Działanie i zastosowanie: uspokajające. Dawki zwykle stosowane: doustnie w naparach jednorazowa 2,0-3,0, dobowa 10,0. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=144 http://rozanski.li/?p=1140 http://rozanski.li/?p=208

71. Violae tricoloris Herba - ziele fiołka trójbarwnego, ziele bratka; fiołek trójbarwny - Viola tricolor L. lub fiołek polny - Viola arvensis Murray, rodzina fiołkowate - Violaceae. Nie mniej niż 0,35% flawonoidów, w przeliczeniu na kwercetynę C15H10O7 - m.cz. 302,24. Popiół - nie więcej niż 14%. Działanie i zastosowanie: moczopędne, przeciwzapalne. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach jednorazowa 3,0, dobowa 10,0. Zewnętrznie w naparach 3-10% jako środek przeciwzapalny. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=564 http://rozanski.li/?p=320 http://rozanski.li/?p=97

72. Virgaureae Herba = Herba Solidaginis virgaureae - ziele nawłoci; nawłoć pospolita - Solidago virgaurea L., rodzina złożone - Compositae = Asteraceae. Nie mniej niż 0,5% flawonoidów, w przeliczeniu na kwercetynę C15H10O7 - m.cz. 302,24. Popiół - nie więcej niż 8%. Działanie i zastosowanie: moczopędne, odkażające drogi moczowe. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach jednorazowa 6-12 g, dobowa 6-12 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=341 http://rozanski.li/?p=244

73. Vitis idaeae Folium  - liść brusznicy; borówka brusznica - Vaccinium vitis idaea L., rodzina wrzosowate - Ericaceae. Nie mniej niż 4% pochodnych hydrochinonu, w przeliczeniu na arbutynę C12H16O7 - m.cz. 272,26. Popiół - nie więcej niż 4%. Działanie i zastosowanie: odkażające drogi moczowe. Dawki zwykle stosowane: doustnie w odwarach jednorazowa 2-4 g, dobowa 2-4 g. Opisy na stronie "Medycyna dawna i współczesna": http://rozanski.li/?p=340

Surowce zielarskie objęte przez FP VI pochodzą z roślin należących do następujących rodzin: 1. Compositae = Asteraceae - złożone = astrowate 2. Ranunculaceae - jaskrowate 3. Liliaceae - liliowate 4. Malvaceae - ślazowate 5. Umbelliferae = Apiaceae - baldaszkowate = selerowate 6. Rutaceae - rutowate 7. Solanaceae - psiankowate 8.  Betulaceae - brzozowate 9.  Papaveraceae - makowate 10. Rosaceae - różowate 11. Equisetaceae - skrzypowate 12. Myrtaceae - mirtowate 13.  Rhamnaceae - szakłakowate 14. Gentianaceae - goryczkowate 15. Tiliaceae - lipowate 16. Gramineae = Poaceae - trawy = wiechlinowate 17. Guttiferae / Clusiaceae / Hypericaceae - soczne / okrętnicowate / dziurawcowate (dotyczy dziurawca - Hypericum) 18. Rubiaceae - marzanowate, marzannowate 19. Cupressaceae - cyprysowate 20. Labiatae = Lamiaceae - wargowe = jasnotowate 21. Linaceae - lnowate 22. Cannabaceae - konopiowate 23. Leguminosae = Fabaceae = Papilionaceae - strączkowe, bobowate, motylkowe, motylkowate 24. Menyanthaceae - bobrkowate 25. Oenotheraceae = Onagraceae - wiesiołkowate. 26. Plantaginaceae - babkowate 27. Salicaceae - wierzbowate 28. Polygonaceae - rdestowate 29. Fagaceae - bukowate 30. Caesalpiniaceae - brezylkowate (np. strączyniec - Cassia jest zaliczany do Leguminosae lub do Caesalpiniaceae) 31. Caprifoliaceae - przewiertniowate, przewiertnicowate 32. Urticaceae - pokrzywowate 33. Ericaceae - wrzosowate 34. Valerianaceae - kozłkowate 35. Violaceae - fiołkowate

Poznań 2009 Henryk Rozanski Dokument chroniony prawami autorskimi Chcesz wykorzystać ten materiał? - podaj link do tej strony