dr Henryk S. Różańskilin
Kminek zwyczajny - Carum carvi L.seu Apium carvi Cr. (Umbelliferae)
OpisRoślina dwuletnia dorastająca do 100 cm wys.; korzeń wrzecionowaty; łodyga pusta wewnątrz, kanciasta, rozgałęziona; liście długoogonkowe podwójnie lub potrójnie pierzaste, odcinki równowąskie; ogonki liściowe pochewkowate; kwiaty zebrane w baldachowate kwiatostany o 5-10 szypułkach; korona 5-płatkowa; płatki korony białe lub różowawe, zaostrzone, na końcach zagięte do środka; pokryw i pokrywek brak.; pręcików 5; słupek 1; owoc - rozłupnia rozpadajaca się na podłużne, rogalikowe żeberkowane rozłupki. Kwitnie od maja do czerwca. Roślina uprawiana i dziko rosnąca. Występuje na przydrożach, pastwiskach, miedzach, polanach, przy gospodarstwach, wzdłuż rzek i rowów melioracyjnych. W Polsce pospolita.
SurowiecSurowcem leczniczym i przyprawowym jest owoc kminku zwyczajnego - Fructus Carvi (Fructus Cari carvi). W zielarstwie wykorzystuje się również kwitnące ziele kminku zwyczajnego Herba Carvi. Surowcem farmakopealnym jest owoc i olejek kminku - Fructus et Oleum Carvi. W sprzedaży są surowce farmakopealne. Owoc kminku można nabyć także w sklepach zielarskich i spożywczych.
Skład chemiczny Owoce zawierają do 7% olejku eterycznego i do 20% tłuszczów, do 20% białek, ponadto garbniki, kumaryny (umbeliferon - 7-hydroksykumaryna, skopoletyna - 6-metoksy-7-hydroksykumaryna, herniaryna - 7-metoksykumaryna) i flawonoidy, głównie kempferol, izoramnetyna i kwercetynę. Ziele ma podobny skład chemiczny, mniej jednak zawiera oleku eterycznego, a więcej flawonoidów i kumaryn. Surowce zawierają spore ilości kwasu kawowego (3,4-dihydroksycynamonowy kwas) i leukoantocyjany.
Skopoletyna działa przeciwnowotworowo i obniża ciśnienie krwi. Umbeliferon działa fotouczulająco.
Olejek eteryczny składa się przede wszystkim z karwonu (ok. 50%) i limonenu (około 40%), pinenu, cymolu, ponadto z alkoholi terpenowych.
Działanie lecznicze Wyciągi z kminku działają przede wszystkim rozkurczowo, wiatropędnie, żółciotwórczo, żółciopędnie, moczopędnie, napotnie, mlekopędnie, przeciwzapalnie, uspokajajaco, kardiotonicznie, wykrztuśnie, przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, przeciwroztoczowo, przeciwtrądzikowo i przeciwwirusowo. Pobudzają wydzielanie śliny, soku żołądkowego, soku trzustkowego i soku jelitowego. Hamują procesy fermentacji i gnicia. Wykazują wyraźny wpływ przeciwropny. Zwiększa przepływ krwi przez nerki i rozszerza tętniczki nerkowe, zwiększa przepuszczalność śródbłonków nerkowych. Pobudza akcję serca, rozszerza drogi oddechowe ułatwiajać oddychanie, rozwadnia wydzielnę śluzową (działanie mukolityczne). Pobudza krążenie obwodowe.
Działanie przeciwtrądzikowe jest uwarunkowane wpływem przeciwzapalnym, przeciwbakteryjnym, pobudzajacym trawienie i wchłanianie pokarmu oraz fotouczulającym.
Dawniej wyciągi z kminku były polecane także w leczeniu nieżytów układu oddechowego.
Zastosowanie i dawkowanie Wskazania: zaburzenia trawienne, skurcze jelit i żołądka, wzdęcia, biegunki, zaparcia, nieżyt przewodu pokarmowego, niedokwaśnośc treści żołądkowej, zaburzenia w wydzielaniu i przepływie żółci, niezyty układu oddechowego, zapalenie zatok obocznych nosa, przeziębienie, choroby zakaźne, skąpe miesiaczkowanie, blednica mlodych dziewcząt, zaburzenia krążenia obwodowego, niedokrwistość, osłabienie serca, nerwice wegetatywne, choroby wirusowe, roztoczowe, grzybicze i bakteryjne skóry, choroby ropne, łuszczyca, bielactwo.
Okłady z wywaru na oczy: stany zapalne i zakażenia spojówek, powiek o gałki ocznej, opuchniecie powiek, zmęczenie oczu, świąd oczu, alergiczne objawy oczne - gaziki zmoczone w wywarze nakałdać na oczy 2-4 razy dz. na 20-30 minut.
Wpryskiwanie wywaru kminkowego do jamy nosowej i gardła lub roztworu wodnego z olejkiem kminkowym: stany zapalne zatok obocznych nosa, nieżyt błon śluzowych jamy nosowej i nosowo-gardłowej, katar alergiczny. Do nosa i gardła wprowadzać wywar za pomoca spryskiwacza 3-6 razy dziennie. Zastępuje calkowicie krople syntetyczne. Brak działań ubocznych.
Napar i wywar doustnie - 1-6 razy dziennie po 100-250 ml. Można podawać dzieciom od 1 roku życia (15-100 ml zależnie od wieku).Olej kminkowy doustnie jako środek żółciotwórczy i żółciopędny oraz regulujący wypróznienia - 1-2 razy dz. po 1 łyżce.
Przemywanie skóry - wywar lub olej kminkowy - 2-4 razy dziennie okłady lub przemywanie schorzałych miejsc lub cery trądzikowej.
Lewatywy - doodbytniczo - 100-200 ml wywaru lub oleju kminkowego o temperaturze ciała 2 razy dz. przy silnych zaparciach, nieżytach i stanach zapalnych jelita grubego lub odbytnicy.
Irygacje, płukanki ginekologiczne - wywar - narządy płciowe opłukiwac 3 razy dz. przy zakażeniach i stanach zapalnych.
Olejek eteryczny kminkowy: doustnie - 3 krople 2-4 razy dz. na miodzie lub w mleku z miodem.
Mleko kminkowe z miodem: 2 łyżki mielonych nasion lub ziela zalać 1 szkl. wrzącego mleka; odsatwić na 10 minut pod przykryciem; przecedzić przez sito; osłodzić miodem. Pić przed snem (bezsenność) lub 3 razy dz. podczas chorób zkaźnych, kaszlu i przeziębienia.
PreparatyWywar na oczy: 1 łyżka gniecionych lub zmielonych nasion albo ziela zalać 250 ml wody; zagotować; odstawić pod przykryciem na 20 minut; przefiltrować przez watę na sitku
Wywar na oczy fizjologiczny oraz do nosa i gardła: 1 łyżkę kminku zalać 250 ml soli fizjologicznej (dostępna w butlach w aptekach bez recepty); zagotować; odstawić na 20 minut; przefiltrować przez watę na sparzonym sitku. Do przemywania oczu, do okałdów na oczy, do wpryskiwania do nosa i gardła. Można stosować również do płukanek ginekologicznych.
Roztwór olejku kminkowego do nosa i gardła: do 10 ml soli fizjologicznej (dostępna w aptekach bez recepty) dać 1-2 krople olejku kminkowego, silnie wstrząsnąć. Podawać do nosa i gardła w formie wpryskiwania lub wkraplania.
Wywar i napar doustny: 2 łyżki kminku (ziele, owoc) zalać 220 ml wrzącej wody; zagotować (wywar) lub od razu odstawić na 20 minut pod przykryciem (napar). Przefiltrować. Zażywać kilka razy dziennie po 100-250 ml. Można stosować również do okładów na skórę, płukanek ginekologicznych, lewatyw, przemywań skóry.
Maść kminkowa Unguentum Carvi: do 2 łyżek kremu Nivea lub maści nagietkowej dać 5 kropli olejku kminkowego; wymieszać starannie. Wypryski smarować 3-4 razy dz. Ponadto do pielegnacji skóry łuszczycowej i trądzikowej.
Olej kminkowy Oleum Cari Carvi: pół szklanki mielonego kminku zalać 200 ml ciepłej oliwy lub oleju sojowego; wytrawiać 7 dni w ciemnym miejscu; przefiltrować. Stosować doustnie, doodbytniczo, do wcierania w skórę i włosy (łupież, łuszczyca, grzybice, wypadanie włosów). Do leczenia i profilaktyki grzybic oraz łuszczycy dodać do oleju kminkowego olejek eteryczny kminkowy (na każde 100 ml 10 ml, wymieszać). Olej kminkowy na oliwie zasilony olejkiem kminkowym eterycznym można stsoowac również do okładów na bolesne ropnie oraz do smarowania pleców i klatki piersiowej przy ropnym trądziku.
Rp. 1. Mikstura przeciwgrzybicza, przeciwłuszczycowaprzeciwbakteryjna i przeciwroztoczowa na skórę Olejek kminkowy - 5 ml
Tran - 15 mlMaść ichtiolowa - 1 tubka 20 g
Maść siarkowa lub dziegciowa - 20 g
Olejek sandałowcowy lub paczulowy - 5 ml
Składniki wymieszać bardzo starannie. Stosować 3-4 razy dz.
Mieszanki ziołowe zalecane przy dyskinezach dróg żółciowych, niewydolności wątroby, wirusowym zapaleniu wątroby, kolce żółciowej, zaparciach, bolesnych biegunkach i zaburzeniach trawienia:
Rp. 2. Kminek mielony - 1 część
Korzeń omanu - 1 część
Korzeń mniszka - 0,5 części
Kwiat lub ziele kocanki - 0,5 cz.
Ziele lebiodki - 0,5 cz.
Zioła wymieszać. 2-3 łyżki mieszanki zalać 2 szkl wrzącej wody; odstawić na 20 minut pod przykryciem. Pić 2-4 razy dz. po 1 szklance.
Rp. 3. Kminek mielony - 1 cz.
Ziele rzepiku - 1 cz.
Ziele glistnika - 1 cz.
Korzeń arcydzięgla - 1 cz.
Ziele majeranku - 1 cz.
Zioła wymieszać. 2 łyżki mieszanki zalać 1 szkl. wody; zagotować i odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 2-4 razy dz. po 200 ml.