|
czat
wyszukiwarka
przydatne narzędzia i
programy
translator
ang.- pol. i pol.- ang.
|
Hormonoterapia acne inversa
W leczeniu acne inversa (a także
innych form trądziku) stosowano od dawna hormony: antyandrogenne oraz
kortykosteroidy. Rozpatrzmy wady i zalety zastosowania tej grupy leków.
Cyproterone (w lecznictwie stosowany jest octan
cyproteronu) jest silnym antagonistą androgenów (17-ketosteroidów i
testosteronu). Przypomnijmy, że androgeny (gr. andros – mężczyzna) to
hormony nadające cechy męskie, czyli wywierające wpływ maskulinizujący (łac. masculinus
– męski, mas – mężczyzna). Androgeny obejmują testosteron wytwarzany w
komórkach wnękowych jajnika (u kobiet) oraz w komórkach Leydiga jąder (u mężczyzn)
oraz 17-ketosteroidy wytwarzane w korze nadnerczy (w strefie siateczkowatej)
o obu płci. Do 17-ketosteroidów należy dehydroepiandrosteron - DHEA. DHEA nazywany jest czasem „ojcem wszystkich hormonów
płciowych’’, ponieważ przetwarzany jest w organizmie na estrogeny,
testosteron i progesteron. Poziom DHEA jest najwyższy w organizmie około 16-25-go
roku życia, a następnie stopniowo obniża się. Naturalny poziom DHEA u 20-latka
waha się w granicach 300-500 meg/dl. Nadmiar DHEA powoduje nadmiar
testosteronu u kobiet ( u mężczyzn nie jest to zauważalne), co objawia się
silnym łojotokiem, szybkim i nadmiernym rogowaceniem gruczołów łojowych,
rogowaceniem mieszków włosowych, twardszą skórą, obfitym owłosieniem kończyn,
okolic sutków, brzucha, okolicy krzyżowej, brody oraz pojawieniem się wąsów.
Owłosienie jest mniej lub bardziej nasilone. Przejawia się to także małymi
piersiami, skąpą wyściółką tłuszczową spojenia łonowego i warg sromowych,
licznymi zaskórnikami i obfitymi zmianami trądzikowymi, a także nadmiernym
poceniem, i często chłodnym lub bojowym usposobieniem kobiety. Dziewczęta
takie często mają obfity zarost na karku oraz na skroniach, zaburzenia
miesiączkowe i bolesne miesiączkowanie. Budowa ciała dziewcząt z nadmiarem
DHEA jest nieco chłopięca. U mężczyzn obfite (maksymalne lub nadmierne)
wydzielanie DHEA i testosteronu objawia się zmianami trądzikowymi,
łojotokiem, obfitym poceniem się, dużym popędem płciowym, męskimi rysami
twarzy pomimo okresu chłopięcego oraz zaburzeniami czynności gruczołów
łojowych. Owłosienie pojawia się na ciele prędko i obficie, przy czym
owłosienie na głowie staje się szybko przerzedzone (skąpe, łysienie w wieku
młodzieńczym), włosy są najczęściej tłuste.
Androgeny nasilają objawy trądzikowe, w tym acne
inversa.
U kobiet trądzik nasilają także pogestyny. Nadmiar
progesteronu zawsze objawia się trądzikiem i nadmiernym owłosieniem ciała
oraz łojotokiem. Nadmiar progesteronu przy równoczesnym niedoborze estrogenów
powoduje, że gruczoły piersiowe nie rozwijają się, a skóra oraz włosy
nabierają cech męskich.
Wróćmy jednak do cyproteronu.
Cyproteron hamuje działanie androgenów, ale jednocześnie
działa gestagennie (wzmaga działanie progesteronu). Przejawia się to
zmniejszeniem łojotoku, zmniejszeniem rogowacenia skóry i mieszków włosowych
oraz zanikiem zmian trądzikowych. Spada też popęd płciowy. Zanika nadmierne
owłosienie u kobiet. Mężczyznom podaje się ten lek w razie raka gruczołu
krokowego, należy jednak pamiętać, że hamuje spermatogenezę (wytwarzanie
plemników), zmniejsza popęd płciowy mężczyzn, skóra staje się delikatna,
kobieca, polepsza się stan włosów, zahamowane zostaje łysienie androgenne.
Krótko mówiąc lek ten „odbiera” mężczyznom cechy męskie.
W razie acne inversa i innych form trądziku cyproteron podawany
jest kobietom w dawce 50-100 mg/dobę. Preparaty:
Androcur (Schering) – tabl. 50 mg – 1-2 tabl. dziennie od 1 do 10 dnia cyklu; Diane 35 (Schering)
– draż. 21 sztuk – od 1 do 21 dnia cyklu, potem przerwa 7 dni w czasie której
występuje krwawienie, 8 dnia - kuracja ponownie. Diane zawiera cyproteron i
etynyloestradiol, hamuje owulację, działa więc dodatkowo jako lek antykoncepcyjny.
Tego typu preparatów nie wolno stosować u młodych dziewcząt (do 20 roku
życia), kiedy to jeszcze dojrzewają i kształtują cechy żeńskie.
Cyproteron nie jest pozbawiony
działań ubocznych, często wywołuje zaburzenia żołądkowo-jelitowe, bóle
brzucha i podbrzusza, daje poczucie przygnębienia i wpędza, zwłaszcza młode
kobiety w „dołek psychiczny”. Ponadto powoduje zwiększenie masy ciała, obrzeki
kończyn dolnych, bóle kończyn, ból głowy, bóle wątroby, niedokrwistość,
spadek popędu płciowego; zaburza miesiączkowanie. Trądzik młodzieńczy dość
często przechodzi w postać trądziku sterydowego (= acne steroids, acne
steroidea) lub trądziku różowatego. Na skórze wywołuje teleangiektazje.
Diane zawiera dodatkowo
etynyloestradiol też o licznych działaniach ubocznych: bóle głowy, zaburzenia
trawienia, bóle brzucha i podbrzusza, depresja, znużenie, spadek aktywności
płciowej, zaburzenia miesiączkowania, krwawienia, plamy na skórze,
nadwrażliwość gałek ocznych i łzawienie oczu, nietolerancja szkieł
kontaktowych. W wyniku długotrwałego stosowania Diane trądzik zwykły przechodzi
w trądzik sterydowy lub różowaty. Pojawia się wówczas ryzyko chorób
sercowo-naczyniowych oraz wzrasta prawdopodobieństwo wystąpienia zakrzepów
lub zawału.
Innym lekiem antyandrogennym jest
Flutamid, który jest pochodny fenylopropanamidu, lek hamujący przyłączenie
androgenów do receptorów komórkowych. Jest silnym antyandrogenem
wykorzystywanym między innymi w leczeniu raka gruczołu krokowego. Ponadto
daje te same efekty co cyproteron. Stosowany jest w dawce 750 mg/dobę (3 razy
dz. po 250 mg), chociaż w trądzikach wywołanych nadmiarem androgenów
wystarczą dawki 250-500 mg/dobę (1-2 razy dz. po 250 mg). Preparaty: Flutamid (Anpharm) –
tabl. 250 mg, Andraxan (Medicom) – tabl. powl. 250 mg, Fugerel (Schering) –
tabl. 250 mg.
Sitosterole należą do naturalnych
(pochodzenia roślinnego) substancji antyandrogennych (najczęściej
beta-sitosterol), które obniżają stężenie cholesterolu, hamują syntezę
androgenów, pobudzają regenerację nabłonków, zapobiegają zaczopowaniu ujść
gruczołów łojowych i powstawaniu zaskórników (wągrów). Działając lipotropowo.
Sitosterole normalizują wydzielanie łoju i keratonizację naskórka. Ponadto
wykazują wpływ przeciwzapalny, przeciwwysiękowy, przeciwgorączkowy i
przeciwnowotworowy. Polepszają samopoczucie, wzmagają procesy odpornościowe.
Wykazują synergizm z niektórymi prostaglandynami. Działają dobroczynnie na
włosy i paznokcie zapobiegając ich łamliwości, wypadaniu i rozdwajaniu (wraz
z preparatem Methiovit – 2 tabl. 2 razy dz., rano i wieczorem).
Kilka lat temu stosowałem duże dawki sitosteroli w leczeniu
różnych trądzików (stany przewlekłe, oporne na antybiotyki) z dobrym
skutkiem. W naszym kraju interesujący nas sitosterol występuje w preparatach
dostępnych bez recepty: Poldanen (Herbapol Poznań) – tabl. powl. (dawka: 2
tabl. 3 razy dz. przez 1 tydzień, następnie 2 tabl. 2 razy dz. przez 4
tygodnie, potem 2 razy dz. po 1 tabl. przez dalsze 4 tygodnie); Prosterol
(Herbapol Poznań) – kaps. (stosować jak Poldanen). Doskonały jest również
prostatonin (Pharmaton, CH) – kaps. (1 kaps 2 razy dz. przez 4-6 tygodni, potem 1 kaps. Rano przez
4 tygodnie). Preparat Prostagal (Gal Poznań) niestety nie przynosi
zadawalających wyników, pomimo, ze producent twierdzi, iż zawiera on 7 mg
sitosterolu.
Hormony kory nadnerczy to glikokortykosteroidy i
mineralokortykosteroidy. W przypadku chorób skóry wykorzystuje się
glikokortykosteroidy, czyli kortyzol i jego pochodne. Należy pamiętać, że nie
wolno w przypadku trądzików stosować samych kortykosteroidów, bowiem działają
one immunosupresyjnie, czyli hamują podziały limfocytów oraz odpowiedzi
immunologiczne. Innymi słowy bakterie, grzyby i wirusy, które zakażają skórę
mają pełną swobodę działania, ponieważ kortykosteroidy wyłączają układ
odpornościowy. Jestem przeciwnikiem stosowania kortykosteroidów w przypadku
jakiegokolwiek trądziku. Dawniej były one zalecane, a i teraz nie brakuje zwolenników.
Daja szybka poprawę, ale nie mogą stanowić jedyne leki. Nie mogą być stosowane
długotrwale z powodu licznych działań ubocznych. Wywołują ścieńczenie naskórka,
teleangiektazje, trądzik sterydowy. W żadnym wypadku nie wolno stosować
fluorowanych kortykosteroidów. W przypadku acne inversa wolno jedynie zastosować kortykosteroidy wraz z antybiotykami
lub innymi chemioterapeutykami. Zmiany można spryskiwać aerozolem Oxycort (zawiera
oksytetracyklinę i hydrokortyzon) lub smarować maścią Oxycort, najlepiej
zastosować wówczas opatrunek zamknięty, zmieniany co 6-8 godzin.
Przypominam, że neomycyna zupełnie nie jest skuteczna w
przypadku acne inversa (zresztą w innych formach trądziku tez nieskuteczna),
a zatem kortykosteroidów z neomycyną nie należy stosować.
Dawniej w Polsce był znakomity preparat Monacort - aerozol,
zawierający triamcynolon i dichlorohydroksychinolinę, który nadałby się do doraźnego
leczenia acne inversa.
Obecnie na uwagę zasługuje jeszcze maść krem i maść Laticort
CH (Jelfa) zawierający maślan hydrokortyzonu i chlorchinaldol o działaniu
przeciwbakteryjnym. Proponuję zastosować opatrunki zamknięte z maści (w pachwinach)
zmieniane co 6-8 godzin oraz smarowanie zmian kremem 3 razy dz.
Spośród zagranicznych preparatów:
Corti-Dynexan (Kreussler) – żel (prednizolon + dekwalina) –
zmiany smarować kilka razy dz.
Triderm (Schering-Plough) – krem i maść (klotrymazol +
betametazon + gentamycyna) – opatrunki na gazie i częste smarowanie zmian
trądzikowych acne inversa.
Quadriderm (Essex Chemie) – krem i maść – zawiera kliochinol,
betametazon, tolnaftat i gentamycynę – stosować jak wyżej.
Kortykosteroidy działają silnie przeciwzapalnie, przeciwświądowo,
przeciwwysiękowo; zmniejszają możliwość tworzenia tkanki bliznowatej; hamują
odczyny łącznotkankowe w procesach zapalnych.
|
